Zbliża się 30 stka

Pracujące kobiety będą musiały obowiązkowo wykonywać cytologię i mammografię (badanie mające wykryć raka piersi) - przewidują projekty nowelizacji ustaw: o świadczeniach opieki zdrow. i Kodeksu pracy, które przygotowało Ministerstwo Zdrowia. Zostały skierowane do konsultacji społecznych. Kobiety w wieku od 25 do 59 lat przy badaniach okresowych będą musiały wykonać cytologię (mającą wykryć raka szyjki macicy). Panie w wieku od 50 do 69 lat będą także musiały wykonać mammografię (badanie mające wykryć raka piersi). Do 30. roku życia zaleca się wykonywanie badań cytologicznych raz do roku . Po przekroczeniu progu magicznej trzydziestki, jeżeli trzy kolejne wyniki badań były prawidłowe badania te można wykonywać rzadziej, raz na 2 – 3 lata. Dotyczy to szczególnie badań cytologicznych wykonywanych specjalną szczoteczką do wymazów i metodą cytologii jednowarstwowej kiedy to wyniki są bardziej wiarygodne. Wyjątkiem są przypadki, w których zalecenia lekarza są inne. W ramach populacyjnego programu profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy Narodowy Fundusz Zdrowia refunduje badania cytologiczne u kobiet w wieku pomiędzy 29. a 59. rokiem życia, które w ciągu ostatnich 3 lat nie miały pobieranego wymazu cytologicznego w ramach ubezpieczenia NFZ. Jednak nawet osoby, które wykonały takowe badanie w przeciągu ostatnich 3 lat, a jego wynik nie został zarejestrowany w systemie informatycznym mogą liczyć na jego ponowne bezpłatne wykonanie. Rozmazy szyjkowe robi się praktycznie we wszystkich ośrodkach prowadzących poradnie ginekologiczne. O tym czy zostanie ono wykonane decyduje lekarz prowadzący. Do jego przeprowadzenia nie jest wymagane skierowanie. Pobieranie materiału do badania i jego ocena Najbardziej optymalny okres do pobrania materiału cytologicznego przypada na okres pomiędzy 10. a 20. dniem cyklu miesięcznego. Najlepiej poddać się mu :

• co najmniej 2 dni po ostatnim dniu menstruacji i nie później niż 2 dni przed rozpoczęciem cyklu,
• co najmniej 4 dni po użyciu globulek dopochwowych,
• co najmniej 1 dzień po badaniu ginekologicznym czy ultrasonografii dopochwowej,
• na 2 dni przed pobraniem wymazu nie należy wykonywać leków dopochwowych oraz irygacji pochwy,
• na 24 h przed badaniem należy zrezygnować z współżycia seksualnego.

Materiał do rozmazu szyjkowego (badanie Pap) pobiera lekarz lub pielęgniarka. Jakiś czas temu wykonywano je szpatułkami. Jednak jako, że zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia metoda ta daje wymazy ubogokomórkowe obecnie zaleca się pobieranie wymazów cytologicznych za pomocą specjalnej szczoteczki. Pobrane komórki szyjki macicy badane są pod mikroskopem. Podczas pobierania wymazu dla cytologii konwencjonalnej może się zdarzyć, że materiał komórkowy zostanie nierównomiernie rozprowadzony na szkiełku, komórki mogą być niewidoczne, zachodzić na siebie, a w trakcie przenoszenia wiele z nich może ulec zniszczeniu poprzez użycie niewłaściwego przyrządu do pobierania. Natomiast w bardziej wiarygodnej cytologii jednowarstwowej pobrane komórki przenoszone są do pojemnika z płynem utrwalającym. W ten sposób zachowuje się ich większa ilość i można je lepiej zaprezentować podczas specjalistycznej oceny mikroskopowej. Obecnie w większości krajów świata, w tym w Polsce, test Papanicolaou klasyfikuje się według systemu Bethesda (TBS). System ten określa czy obraz cytologiczny jest prawidłowy (wynik ujemny) czy nie (wynik dodatni) i zawiera dokładny opis zmian. Nie wszystkie wyniki oznaczone jako nieprawidłowości, czyli ze zidentyfikowanymi zmianami komórkowymi wymagają rozpoczęcia leczenia. Można liczyć na to, że niektóre z nich ustąpią samoistnie. W zależności od stopnia zaawansowania, a także w przypadku wyników niepewnych, lekarz ginekolog może zlecić dalsze przesiewowe badania cytologiczne, lecz w krótszych odstępach czasu. Dzieje się tak szczególnie, gdy cytologia wykonywana jest metodą tradycyjną, nie jednowarstwową. Gdy cytologia daje powtarzalne wyniki dodatnie dalsze postępowanie diagnostyczne może polegać na wykonaniu testu na obecność DNA HPV lub badaniu powierzchni szyjki macicy, dolnej części jej kanału oraz pochwy i sromu w 3D, czyli przy pomocy kolposkopu. Jedynie zmiany oznaczone jako AS-CUS, LSIL oraz HSIL na pewno wymagają dalszej diagnostyki.

• ASC-US - atypowe komórki nabłonka płaskiego (ASC) o nieokreślonym stopniu złośliwości (stan ten może wskazywać na błędy pobrania rozmazu, szczególnie przy badaniu metodą cytologii konwencjonalnej lub łagodną reakcję naprawczą, regeneracyjną lub zapalną),
• LSIL – zmiany małego stopnia w obrębie nabłonka płaskiego szyjki macicy / CIN,
• HSIL – umiarkowana i nasilona w obrębie nabłonka płaskiego szyjki macicy / CIN II lub CIN III.

Wykonywanie badań cytologicznych zgodnie z zaleceniami lekarza to szansa na wykrycie nowotworu we wczesnym stadium rozwoju, a więc w okresie kiedy można go całkowicie wyleczyć.

Mammografia

Jak dotąd ogólnopolski populacyjny program profilaktyki wczesnego wykrywania raka piersi nie proponuje bezpłatnej mammografii (łac. mamma - pierś, gr. grapho - piszę) kobietom tuż po 30 – tce, a szkoda bo na przykład u kobiet, u których w najbliższej rodzinie zdiagnozowano raka piersi pierwsza mammografia winna być wykonana w wieku 35 lat. U tych spoza kręgu podwyższonego ryzyka pomiędzy 35. a 39. rokiem.

Czym starszy organizm kobiety tym w jej piersiach mniej tkanki gruczołowej, a więcej tkanki tłuszczowej. USG to badanie ultradźwiękami, podczas którego dobrze widać zmiany na jasnej tkance tłuszczowej. Podczas mammografi wykorzystującej do diagnostyki promieniowanie rentgenowskie łatwiej zaś dostrzec zmiany na ciemniejszej tkance tłuszczowej. Jeśli lekarz uzna, że w piersiach nadal przeważa tkanka gruczołowa nad tłuszczową i wystarczy USG piersi, które po 30 – tce należy wykonywać raz do roku. Tak naprawdę jedno badanie nie zastępuje drugiego, lecz uzupełnia go. Mammografia, w przeciwieństwie do USG, nie odróżnia zmian litych, guzków od zmian zawierających płyn, na przykład torbieli. Oba te badania należy obowiązkowo wykonać przed rozpoczęciem terapii hormonalnej. Jeżeli lekarz zaleci wykonanie badania mammograficznego jest ono bezpłatne dla kobiet z każdej grupy wiekowej, pod warunkiem, że są one ubezpieczone w NFZ. Do wykonania go potrzebne jest skierowanie od lekarza specjalisty.  Zarówno cytologia, jak i mammografia są badaniami bezbolesnymi i winy być regularnie wykonywane, gdyż wykrywane za ich pomocą, często śmiertelne schorzenia, mogą mieć długo przebieg bezobjawowy. Lista ośrodków prowadzących badania cytologiczne i mammograficzne w ramach populacyjnych programów profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy oraz wczesnego wykrywania raka piersi dostępna jest na

nfz.gov.pl/profilaktyka.